Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Dünya Bankası metodolojisiyle hazırladığı beşeri sermaye endeksi (BSE) verilerini ilk kez il bazında yayımladı. 2021-2023 dönemini kapsayan veriler, bir ülkede bugün doğan bir çocuğun sağlık ve eğitim koşulları sayesinde 18 yaşına geldiğinde ne kadar üretken olacağını ölçüyor. Türkiye genelinde endeks 2023'te bir önceki yıla göre yüzde 0,9 düşüşle 0,690 olarak hesaplandı.
İl bazında yapılan çalışmada, 0,781 ile Çanakkale en yüksek beşeri sermaye endeksine sahip il olarak zirveye yerleşti. Çanakkale'yi Antalya (0,761), Erzincan (0,756), Eskişehir (0,755) ve Rize (0,749) takip etti.
Endeksin en düşük olduğu il ise 0,599 ile Şırnak oldu. Şırnak'ı sırasıyla Ağrı, Şanlıurfa, Gümüşhane ve Muş izledi. Bu veriler, iller arasında sağlık ve eğitim kalitesi açısından ciddi farklılıkların olduğunu gösteriyor.
EN BÜYÜK DÜŞÜŞÜ AFET İLLERİ YAŞADI
2021-2023 döneminde en çok artış gösteren iller yine Çanakkale (0,026 puan) ve Uşak (0,022 puan) oldu. Siirt, Antalya ve Erzincan ise 0,017 puanlık artışla bu illeri takip etti.
Aynı dönemde endeks değerinde en büyük düşüşü yaşayan iller ise Kahramanmaraş depreminden etkilenen bölgeler oldu. Hatay (0,066 puan), Adıyaman (0,059 puan), Kahramanmaraş (0,048 puan) ve Malatya (0,022 puan) gibi illerdeki gerileme dikkat çekti. Bu durum, depremin beşeri sermaye üzerindeki yıkıcı etkisini net bir şekilde ortaya koyuyor.
TÜRKİYE DÜNYA SIRALAMASINDA KAÇINCI?
Türkiye'nin uluslararası düzeydeki konumu da karşılaştırmalı olarak değerlendirildi. Avrupa Birliği (AB) üyesi 27 ülkenin 2020'deki ortalama endeks değeri 0,730 iken, bu alanda Finlandiya (0,796) ve İsveç (0,795) gibi ülkeler öne çıktı. Türkiye'nin 0,690'lık değeri, AB ortalamasının altında kalsa da Romanya (0,584) ve Bulgaristan (0,614) gibi ülkelerin üzerinde yer alıyor.
Bu çalışma, milli politikaların bölgesel ihtiyaçlara göre şekillendirilmesi ve iller arasındaki kalkınma farklarının giderilmesi açısından önemli bir yol haritası sunuyor.
