Bloomberg verileriyle hazırlanan güncel karşılaştırma, Borsa İstanbul’un (BIST 100) son yıllarda gelişmekte olan ülke borsalarına kıyasla belirgin şekilde geri kaldığını ortaya koyuyor.
USD bazlı toplam getiri farklarını inceleyen çalışmada, 2000–2025 dönemindeki performans farklılıkları yıl yıl analiz edildi ve Türkiye’nin yüksek oynaklığa sahip yapısı bir kez daha dikkat çekti.
25 YILLIK VERİ: GÜÇLÜ YILLAR AZ, DALGALANMA ÇOK
Grafik, BIST’in yıllık olarak MSCI Emerging Markets endeksine göre ne ölçüde daha iyi ya da kötü performans sergilediğini yüzde puan farkıyla gösteriyor.
Özellikle 2003, 2004, 2005 ve 2007 gibi dönemlerde Borsa İstanbul gelişmekte olan piyasaları güçlü şekilde yenerken, bu pozitif ayrışmaların ardından çoğu zaman keskin düşüşler geldi.
Aynı zamanda 2008 küresel krizi, 2011 borç dalgası ve 2013 sonrası politika belirsizlikleri gibi süreçlerde BIST’in USD bazında ciddi değer kayıpları yaşadığı, gelişen piyasaların gerisinde kaldığı görülüyor.
Türkiye’nin performansı, diğer EM borsalarına göre daha kısa döngülerle sert yukarı–aşağı hareket eden bir karakter sergiliyor.
2023 İSTİSNASI SONRASI GÜÇ KAYBI YENİDEN BELİRDİ
Verilere göre 2023 yılı, Türkiye açısından olağan dışı bir dönemdi. BIST, gelişmekte olan ülke piyasalarına karşı tam +137 puan daha iyi performans sergileyerek son 25 yılın en güçlü ayrışmasını yaşadı.
Enflasyonist ortamda hisse senetlerinin “reel varlık” olarak talep görmesi ve şirket gelirlerindeki hızlı nominal artış bu tabloyu destekledi.
Ancak 2024 itibarıyla manzara hızla tersine döndü. Sıkı para politikası, TL’nin reel değer kazanması ve küresel fon akımlarının risk iştahındaki azalma gibi etkenler nedeniyle BIST yeniden EM’in gerisine düşmüş durumda.
2024 yılında USD bazlı performans farkı -22%, 2025’in 14 Kasım itibarıyla farkı ise -40% seviyesinde.
Bu sonuçlar, Türkiye’nin gelişmekte olan ülkelere kıyasla en zayıf görünüm sergilediği dönemlerden biri olarak kaydedildi.
SERT DALGALANMANIN KAYNAĞI NE?
Analistler, Türkiye’nin EM karşısındaki yüksek oynaklığını birkaç yapısal dinamiğe bağlıyor:
• Kur oynaklığı ve yüksek enflasyon
• Sık değişen ekonomi politikaları
• Yabancı payının düşüklüğü nedeniyle fiyatların daha kolay yön değiştirmesi
• Sermaye akımlarına duyarlılığın yüksek olması
• Yüksek faiz ve döviz maliyeti nedeniyle şirket değerlemelerinde baskı
Bu unsurlar birleştiğinde, Borsa İstanbul gelişmekte olan piyasalara göre hem çok daha hızlı yükselen hem de çok daha sert düşebilen bir yapıya bürünüyor.
GENEL DEĞERLENDİRME
25 yıllık performans farkı incelendiğinde, Türkiye’nin zaman zaman gelişmekte olan piyasaları güçlü şekilde geçtiği görülse de uzun vadede sürekli ve istikrarlı bir pozitif ayrışma oluşturamadığı dikkat çekiyor.
Özellikle 2023 sonrası oluşan negatif tablo, BIST’in küresel sermaye açısından yeniden cazip hale gelmesi için daha öngörülebilir makroekonomik koşullara ihtiyaç olduğuna işaret ediyor.
Bu veri seti, yatırımcıların Türkiye’yi değerlendirirken kısa vadeli hareketlerin ötesinde USD bazlı uzun dönem performansı da dikkate alması gerektiğini bir kez daha gösteriyor.
