Borsa sektör hareketleri nasıl takip edilir?

Borsayı büyük ve görkemli bir orman, içindeki her bir hisse senedini de birer ağaç olarak düşünün. Birçok yatırımcı, tüm zamanını tek tek ağaçları inceleyerek, en güzel yapraklıyı veya en uzun olanı bulmaya çalışarak geçirir. Oysa tecrübeli bir orman kaşifi, önce geri çekilip ormanın bütününe bakar. Ormanın hangi bölgesinin daha gür ve sağlıklı olduğunu, hangi bölgenin kuraklık çektiğini, hangi alanın daha fazla güneş ışığı aldığını tespit eder. Çünkü bilir ki, en sağlıklı ağaçlar, ormanın en sağlıklı bölgesinde yetişir.

İşte borsada "sektör takibi" de tam olarak bu "ormanı ağaçlardan görebilme" sanatıdır. Borsa, tek bir yapı değildir; içinde bankacılık, sanayi, teknoloji, ulaştırma gibi farklı dinamiklere sahip onlarca sektörden oluşur. Bazen piyasanın genel yönü yatayken bile, bazı sektörler adeta bir ralli yaşayabilirken, bazıları derin bir düşüşe geçebilir. Sektör hareketlerini takip etmek, yatırım sermayesinin (paranın) piyasanın hangi bölgelerine aktığını ve hangi bölgelerinden çıktığını anlamak demektir. Bu akışı doğru okuyabilen bir yatırımcı, rüzgarı arkasına alarak en doğru hisseleri bulma şansını katbekat artırır. Bu rehberde, piyasadaki "sıcak" ve "soğuk" sektörleri nasıl tespit edeceğinizi, bu hareketlerin ardındaki nedenleri nasıl yorumlayacağınızı ve bu bilgiyi kârlı yatırım kararlarına dönüştürmek için hangi araçları kullanmanız gerektiğini detaylı bir şekilde ele alacağız.

SEKTÖR ROTASYONU NEDİR VE NEDEN ÖNEMLİDİR?

Piyasalar statik değildir; sürekli bir devinim halindedirler. Sektör rotasyonu, paranın ekonomik döngünün farklı aşamalarına bağlı olarak sistematik bir şekilde bir sektörden diğerine akması olgusudur. Tıpkı mevsimlerin değişmesi gibi, ekonominin de genişleme, zirve, daralma ve toparlanma gibi farklı mevsimleri vardır. Her mevsimin kendine özgü iklim koşulları olduğu gibi, her ekonomik evrenin de parladığı ve geri planda kaldığı sektörler farklıdır.

Bu döngüyü anlamak, proaktif bir yatırımcı olmanın anahtarıdır. Aşağıdaki tablo, bu döngünün basitleştirilmiş bir modelini göstermektedir:
Ekonomik Döngü Aşaması Piyasa Durumu Paranın Aktığı Sektörler (Liderler)
Erken Durgunluk/Daralma Ekonomi yavaşlar, faizler yüksek olabilir. Defansif Sektörler: Sağlık, Temel Tüketim (Gıda, Perakende), Kamu Hizmetleri (Enerji). İnsanlar krizde bile bu ürünleri tüketmek zorundadır.
Tam Durgunluk (Dip) Ekonomi dip yapar, merkez bankaları faiz indirmeye başlar. Faize Duyarlı Sektörler: Finans (Bankacılık), Gayrimenkul. Düşük faiz ortamı bu sektörleri canlandırır.
Erken Toparlanma Ekonomi yeniden büyümeye başlar, güven artar. Döngüsel Sektörler: Teknoloji, Sanayi, Otomotiv. Tüketici ve şirket harcamaları artar.
Tam Genişleme (Zirve) Ekonomi en hızlı büyüdüğü dönemdedir, enflasyon artar. Enflasyondan Fayda Sağlayan Sektörler: Enerji, Hammadde (Demir-Çelik vb.), Madencilik.
Bu döngüyü takip etmek, size bir sonraki adımda hangi sektörlerin parlayabileceğine dair önemli bir ipucu verir. Böylece, herkes bir sektöre hücum ettiğinde değil, o sektöre para akışı başlamadan önce pozisyon alma avantajı yakalayabilirsiniz.

SEKTÖR ENDEKSLERİNİN ÖNEMİ

Peki, bir sektörün genel olarak iyi mi yokto kötü mü performans gösterdiğini nasıl anlarız? İşte bu noktada sektör endeksleri devreye girer. BIST 100 gibi ana endeksin aksine, sektör endeksleri sadece belirli bir sektörde faaliyet gösteren şirketlerin hisselerini içeren özel sepetlerdir. (Örneğin: XBANK - BIST Bankacılık, XUSIN - BIST Sanayi, XUTUM - BIST Ulaştırma).

Sektör endekslerini takip etmek şu nedenlerle hayati öneme sahiptir:

• Karşılaştırmalı Güç Analizi: Bir sektör endeksini, ana endeks olan BIST 100 ile karşılaştırarak, o sektörün piyasanın genelinden daha mı güçlü yoksa daha mı zayıf olduğunu net bir şekilde görebilirsiniz. Eğer BIST 100 %1 yükselirken, Bankacılık Endeksi (XBANK) %3 yükseliyorsa, bu bankacılık sektöründe piyasanın genelinden daha pozitif bir momentum olduğunu gösterir.
• Sektör İçi Sağlık Kontrolü: Tek bir banka hissesinin yükselmesi, o şirkete özel bir haberden kaynaklanıyor olabilir. Ancak XBANK endeksinin tamamı yükseliyorsa, bu durum sektörün geneline yayılan (örneğin faiz kararları gibi) pozitif bir beklenti olduğunu teyit eder.
• Yatırım Fikri Üretme: Güçlü bir yükseliş trendine girmiş bir sektör endeksi tespit ettiğinizde, o sektörün içinde henüz fiyatlanmamış, potansiyel barındıran şirketleri araştırmak için harika bir başlangıç noktası bulmuş olursunuz.
• Risk Yönetimi: Takip ettiğiniz bir sektör endeksi, önemli bir teknik destek seviyesini aşağı kırıyorsa, bu durum o sektördeki hisseleriniz için bir erken uyarı sinyali olabilir ve pozisyonlarınızı gözden geçirmeniz gerektiğini işaret eder.
Bunu yapmanın en profesyonel yolu, bir oran grafiği kullanmaktır. Örneğin, grafik programınızda XUSIN / XU100 formülünü kullanarak bir grafik çizin. Eğer bu grafiğin trendi yukarı yönlü ise, bu Sanayi sektörünün BIST 100'e göre daha güçlü olduğunu, yani göreli olarak daha iyi performans gösterdiğini anlatır.

HABER AKIŞININ SEKTÖRE ETKİSİ

Sektörler, genel piyasa haberlerinden çok, kendilerini doğrudan etkileyen spesifik haberlere ve makroekonomik verilere karşı daha hassastır. Bir haberi okurken "Bu haber en çok hangi sektörü etkiler?" diye sormak, bir yatırımcı alışkanlığı olmalıdır.

MAKROEKONOMİK VERİLER

• Faiz Oranları: Merkez Bankası'nın faiz artırma kararı, kredi maliyetlerini artıracağı için borçla büyüyen Gayrimenkul, Otomotiv ve Beyaz Eşya gibi sektörler için genellikle negatiftir. Buna karşın, faiz makası genişleyeceği için Bankacılık sektörü için genellikle pozitiftir.
• Enflasyon: Yüksek enflasyon, maliyetlerini anında fiyatlarına yansıtabilen Gıda Perakendeciliği ve ürün fiyatları küresel olarak artan Demir-Çelik, Enerji gibi emtia üreticisi sektörler için pozitif olabilir. Ancak sabit gelirli tüketicinin alım gücünü düşürdüğü için birçok sektör için negatiftir.
• Döviz Kurları: TL'nin değer kaybetmesi (kurun yükselmesi), gelirlerinin önemli bir kısmı döviz olan ihracatçı sektörler (Otomotiv, Tekstil, Cam) için pozitif bir etki yaratır. Ancak hammadde veya ara malı ithalatına bağımlı olan sektörler (Petrokimya, İlaç) için maliyetleri artıracağından negatif bir etki yaratır. Ulaştırma (havayolları) sektörü ise yakıt maliyetleri nedeniyle kur artışından olumsuz etkilenir.

SEKTÖRE ÖZGÜ HABERLER VE DÜZENLEMELER

• Devlet Politikaları: Hükümetin açıkladığı yeni bir konut kredisi paketi İnşaat ve Çimento sektörlerini, ÖTV indirimi ise Otomotiv sektörünü doğrudan ve anında etkiler.
• Uluslararası Gelişmeler: Avrupa'da yaşanan bir enerji krizi, Türk Enerji şirketleri için yeni fırsatlar doğurabilir. Rusya'ya uygulanan bir yaptırım, Türk Turizm sektörü için beklentileri değiştirebilir.
• Hammadde Fiyatları: Brent petrol fiyatlarındaki bir artış, Tüpraş ve Petkim gibi şirketlerin marjlarını, dolayısıyla Kimya sektörünü etkiler.

SEKTÖREL FİLTRELEME ARAÇLARI

Teorik bilgileri pratiğe dökmek ve fırsatları bulmak için kullanabileceğiniz birçok dijital araç mevcuttur.
Aracı Kurum Platformları ve Finans Siteleri
• Hisse Tarama (Stock Screener) Araçları: Bu araçlar, binlerce hisse arasından belirlediğiniz kriterlere uyanları saniyeler içinde filtrelemenizi sağlar. Sektör takibi için bu paha biçilmezdir. Örneğin, şöyle bir tarama yapabilirsiniz:
"Bana ‘Teknoloji’ sektöründe olan, F/K oranı 20'nin altında olan, son 3 ayda BIST 100 endeksinden daha fazla getiri sağlamış ve işlem hacmi son 1 aya göre %50 artmış şirketleri listele."
• Hazır Sektör Analiz Sayfaları: Hisse.net gibi birçok platform, BIST'teki tüm sektör endekslerinin günlük, haftalık, aylık getirilerini tek bir sayfada karşılaştırmalı olarak sunar. Hangi sektörlerin anlık olarak "sıcak" veya "soğuk" olduğunu görmek için bu "ısı haritaları" son derece kullanışlıdır.
Grafik Yazılımları (TradingView, Matriks vb.)
• Sektör Endeksi İzleme Listeleri: Bu platformlarda, Borsa İstanbul'daki tüm sektör endekslerinin (XBANK, XUSIN, XUTEK, XTRZM vb.) kodlarını içeren özel bir izleme listesi oluşturabilirsiniz. Bu, gün içinde hangi sektörlerin alıcılı, hangilerinin satıcılı olduğunu anında görmenizi sağlar.
• Karşılaştırmalı Grafik Özelliği: Daha önce bahsedilen, bir sektör endeksini BIST 100 endeksi ile aynı grafiğe ekleyerek göreli gücünü görsel olarak analiz etme özelliği, bu yazılımların en güçlü yanıdır.

SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS)

1. Borsa İstanbul'daki ana sektörler hangileridir? BİST'te Bankacılık, Sanayi, Hizmetler, Teknoloji, Ulaştırma, Gıda, Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı, Holdingler, Metal Ana Sanayi gibi birçok farklı sektör endeksi bulunmaktadır.
2. Döngüsel sektör ile defansif sektör arasındaki fark nedir? Döngüsel sektörler (Sanayi, Otomotiv), ekonominin büyüme dönemlerinde çok iyi performans gösterir, daralma dönemlerinde ise sert düşer. Defansif sektörler (Sağlık, Gıda) ise ekonomik koşullardan daha az etkilenir ve daha istikrarlı bir seyir izler.
3. Bir sektör rotasyonu ne kadar sürer? Bu, ekonomik döngünün o aşamasının ne kadar sürdüğüne bağlıdır ve net bir zamanı yoktur. Birkaç aydan birkaç yıla kadar değişebilir.
4. Doğrudan bir sektör endeksine yatırım yapabilir miyim? Evet. Belirli sektör endekslerini takip etmek üzere kurulmuş Borsa Yatırım Fonları (ETF'ler) veya yatırım fonları bulunmaktadır. Bu fonları alarak, tek bir işlemle o sektördeki tüm şirketlere çeşitlendirilmiş bir şekilde yatırım yapmış olursunuz.
5. Şu an yatırım yapmak için "en iyi" sektör hangisidir? Bu sorunun tek bir doğru cevabı yoktur ve sürekli değişir. "En iyi" sektör, mevcut ekonomik konjonktüre, beklentilere ve sizin risk profilinize en uygun olan sektördür. Cevap, bu rehberde anlatılan analizleri yaparak bulunabilir.
6. Bir sektörün "sıcak" olduğunu nasıl anlarım? Sektör endeksi BIST 100'den istikrarlı bir şekilde daha iyi performans gösteriyorsa (göreli gücü yüksekse), sektördeki şirketlerin işlem hacimlerinde genel bir artış varsa ve sektörü destekleyen pozitif bir haber akışı mevcutsa, o sektör "sıcak" olarak kabul edilebilir.
7. Sadece tek bir sektöre yatırım yapmak mantıklı mı? Hayır, bu çok risklidir. Buna "sektör riski" denir. O sektörü olumsuz etkileyecek tek bir gelişme, tüm portföyünüzün ciddi şekilde zarar görmesine neden olabilir. İdeal olan, farklı sektörlerden oluşan çeşitlendirilmiş bir portföy oluşturmaktır.
8. "Tematik" yatırım ne demektir? Bu, geleneksel sektör ayrımlarından ziyade, geleceği şekillendirecek belirli bir temaya odaklanan yatırımdır. Örneğin, "yenilenebilir enerji", "yapay zeka" veya "elektrikli araçlar" gibi temalar, birden fazla sektörden şirketleri içerebilir.
9. Seçimler farklı sektörleri nasıl etkiler? Seçimler genellikle bir belirsizlik ortamı yaratır. Seçim sonucunda iktidara gelecek hükümetin ekonomi politikaları konusundaki beklentiler, farklı sektörleri farklı şekilde etkileyebilir. Örneğin, altyapı projelerine ağırlık vereceğini vaat eden bir hükümet beklentisi İnşaat ve Çimento sektörlerini, ihracatı destekleyeceğini vaat eden bir hükümet beklentisi ise Sanayi sektörünü pozitif etkileyebilir.
10. Bir sektör endeksi neden düşerken, içindeki bir hisse yükselebilir? Bu mümkündür. Sektörün genelinde bir satış baskısı varken, o hisseye özel çok olumlu bir haber (yüksek kâr açıklaması, yeni bir yatırım, ortaklık vb.) gelmiş olabilir. Ancak genel kural, "gelgit (sektör) yükseldiğinde tüm teknelerin (hisselerin) birlikte yükselmesidir."

İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR

PARTNERSanayi ve Teknoloji Bakanı Kacır: "Geçtiğimiz yıl 10 binden fazla patent başvurusu yapıldı"

PARTNERAdalet Bakanı Tunç, Antalya Ticaret Borsasını ziyaret etti