Aile Desteği Programlarına nasıl erişilir?

Yürütülen programlar, toplumsal refahı artırmak, gelir eşitsizliğini azaltmak ve en önemlisi, hiçbir ailenin temel ihtiyaçlarından mahrum kalmamasını sağlamak için bir "sosyal güvenlik ağı" görevi görür.

Ancak birçok vatandaş, bu desteklerin varlığından haberdar olsa da, kimlerin faydalanabileceğini, uygunluk şartlarının ne olduğunu, başvurunun nereden ve nasıl yapılacağını ve hibe ile kredi gibi kavramlar arasındaki farkı tam olarak bilmemektedir.

Doğru bilgiye sahip olmak, ihtiyaç sahibi ailelerin bu hayati kaynaklara erişebilmesi için ilk ve en önemli adımdır.

Bu rehberde, başta Türkiye Aile Destek Programı olmak üzere, devletin sunduğu aile desteklerine nasıl erişebileceğinizi, başvuru yollarını, en kritik kriter olan gelir uygunluk şartlarını ve hibe ile kredi arasındaki temel farkları adım adım, en anlaşılır şekilde ele alacağız.

TÜRKİYE AİLE DESTEK PROGRAMI: EN KAPSAMLI YARDIM

Türkiye Aile Destek Programı, ihtiyaç sahibi olduğu tespit edilen hanelere, artan yaşam maliyetlerine karşı destek olmak amacıyla, 12 ay boyunca düzenli olarak aylık nakdi ödeme yapılmasını sağlayan en temel sosyal yardım programıdır.

• Amacı: Yoksulluk riski altındaki hanelerin temel ihtiyaçlarını karşılamalarına yardımcı olmak ve gelir dağılımını daha adil bir hale getirmektir.

• Süresi: Program genellikle 12 aylık ödeme dönemleri şeklinde tasarlanır ve hükümet kararıyla süresi uzatılabilir.

• Bileşenleri: Program, iki ana unsurdan oluşur:

1. Aile Desteği: Hanenin gelir durumuna göre belirlenen temel aylık ödemedir.

2. Çocuk Desteği Bileşeni: Aile Desteği'nden faydalanan hanelerde, çocuk bulunması durumunda, mevcut destek miktarına ek olarak çocuk sayısına göre değişen ek bir ödeme yapılır. Bu, çocuklu ailelere yönelik pozitif bir ayrımcılıktır.

Uygunluk Şartları: Kimler Faydalanabilir?

Aile Destek Programı'ndan faydalanabilmenin tek ve en önemli koşulu, hane içi gelir düzeyidir.

Bu program, zengin veya fakir ayrımı yapmaz; sadece "ihtiyaç sahibi" olup olmadığınıza bakar.

Temel Kural: Hane İçi Kişi Başına Düşen Gelir

Bir hanenin bu destekten faydalanıp faydalanamayacağını belirleyen altın kural şudur:

Hane içinde yaşayan tüm bireylerin toplam aylık gelirinin, hanedeki kişi sayısına bölünmesiyle elde edilen kişi başına düşen gelirin, o yıl için geçerli olan net asgari ücretin aylık tutarının üçte birinden (1/3) az olması gerekir.

• Hane Halkı Kimleri Kapsar? Başvuru sahibinin kendisi, eşi, anne-babası, evli olmayan çocukları ve evli olup aynı hanede yaşayan çocukları ile onların eşleri gibi, aynı adreste ikamet eden tüm bireyler "hane halkı" olarak kabul edilir.

• Hangi Gelirler Dahil Edilir? Maaş, emekli aylığı, kira geliri, tarımsal gelir, faiz geliri, dul ve yetim aylığı, alınan diğer sosyal yardımlar (engelli aylığı vb.) da dahil olmak üzere, haneye giren tüm düzenli gelirler bu hesaba katılır.

• Ödeme Miktarı: Onaylanan destek miktarı, hanenin kişi başına düşen gelirine göre ters orantılı olarak belirlenir. Yani, kişi başına düşen gelir ne kadar düşükse, alınacak aylık destek tutarı o kadar yüksek olur. Bakanlık, her dönem için gelir aralıklarına göre ödenecek tutarları belirleyen bir tablo yayınlar.

KİMLER KAPSAM DIŞINDADIR?

• T.C. vatandaşı olmayanlar,
• Kamu kurumlarında memur, kadrolu işçi gibi statülerde çalışanlar,
• Noterler, muhtarlar, yurt dışında çalışanlar,
• Hane içinde, yukarıda sayılan kişilerden birinin bulunması durumunda o hane, gelir kriterini sağlasa bile genellikle programdan faydalanamaz.

BAŞVURU YOLLARI: E-DEVLET VE SYDV'LER

Aile Destek Programı'na başvurmak için iki ana kanal bulunmaktadır:

Dijital Yöntem: E-Devlet Kapısı (En Hızlı ve En Kolay Yol)
Artık başvuru için kuruma gitme zorunluluğu büyük ölçüde ortadan kalkmıştır. Başvurunuzu dakikalar içinde ve evinizden çıkmadan yapabilirsiniz.

1. Giriş Yapın: Tarayıcınızdan veya mobil uygulamanızdan www.turkiye.gov.tr adresine T.C. kimlik numaranız ve şifrenizle giriş yapın.

2. Hizmeti Arayın: Arama çubuğuna "Sosyal Yardım Başvuru Hizmeti" yazın ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'na ait olan hizmeti seçin.

3. Formu Doldurun: Karşınıza çıkacak olan bilgilendirme metnini okuyup onayladıktan sonra, başvuru formunu eksiksiz ve doğru bilgilerle doldurun. Sistem, sizin ve hanenizdeki diğer kişilerin kimlik, adres ve gelir bilgilerini ilgili devlet kurumlarının (SGK, Nüfus Müdürlüğü vb.) veri tabanlarından otomatik olarak çekecektir.

4. Başvuruyu Tamamlayın: Formu doldurduktan sonra başvurunuzu onaylayarak işlemi tamamlayın.

Geleneksel Yöntem: Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları (SYDV)

---

• Nedir? SYDV'ler, her ilçe kaymakamlığı bünyesinde faaliyet gösteren, Bakanlığın sahadaki temsilcileri olan vakıflardır.

• Kimler Gitmeli? E-Devlet şifresi olmayan, internet erişimi bulunmayan veya durumu karmaşık olup yüz yüze görüşme ihtiyacı duyan vatandaşlar bu kanalı kullanabilir.

• Süreç: İkametgahınızın bulunduğu ilçedeki SYDV'ye T.C. Kimlik Kartınız ile şahsen giderek başvuru formunu doldurabilir ve başvurunuzu yapabilirsiniz.

HİBE VE KREDİLER ARASINDAKİ FARKLAR: KARŞILIKSIZ MI, GERİ ÖDEMELİ Mİ?

Devlet desteklerini incelerken, "hibe" ve "kredi" kavramları arasındaki farkı bilmek hayati önem taşır.

Bu iki kavram sıkça birbirine karıştırılsa da, aralarında dağlar kadar fark vardır.

Hibe (Grant / Karşılıksız Yardım)

• Nedir? Hibe, devletin veya bir kurumun, belirli şartları sağlayan kişilere veya kurumlara yaptığı, geri ödemesi olmayan parasal yardımdır. Bu para, size bir hediye gibi verilir ve geri istenmez.

• Örnekler:
o Türkiye Aile Destek Programı kapsamında yapılan aylık ödemeler birer HİBE'dir.

o Doğum Yardımı, Elektrik Tüketim Desteği, Şartlı Eğitim Yardımı gibi sosyal yardımların tamamı hibe niteliğindedir.

Kredi (Loan / Geri Ödemeli Destek)

• Nedir? Kredi, devletin veya bir kurumun, belirli şartlarla size sunduğu, ancak belirli bir vade sonunda, bazen faizli bazen de faizsiz olarak geri ödemenizin zorunlu olduğu bir borç paradır.

• Örnekler:
o Aile ve Gençlik Fonu üzerinden yeni evlenecek çiftlere sunulacağı açıklanan faizsiz "evlilik kredisi" bir KREDİ'dir. Bu para, 2 yıl geri ödemesiz olsa da, sonrasında taksitler halinde devlete geri ödenecektir.

o KOSGEB'in girişimcilere sunduğu desteklerin bir kısmı hibe iken, bir kısmı geri ödemeli KREDİ statüsündedir.

Bir destek programına başvurmadan önce, programın adında veya koşullarında "hibe", "yardım", "destek" mi yoksa "kredi" mi dendiğini dikkatlice okumak, gelecekte bir borç yüküyle karşılaşıp karşılaşmayacağınızı anlamanız için kritiktir.

DİĞER ÖNEMLİ AİLE DESTEK PROGRAMLARI

Türkiye Aile Destek Programı'nın yanı sıra Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın SYDV'ler aracılığıyla yürüttüğü, farklı ihtiyaç gruplarına yönelik başka birçok program da bulunmaktadır:

• Doğum Yardımı: Gelir kriteri olmaksızın, her yeni doğan T.C. vatandaşı çocuk için tek seferlik yapılan karşılıksız ödemedir.

• Elektrik Tüketim Desteği: İhtiyaç sahibi hanelerin elektrik faturalarının bir kısmının devlet tarafından karşılanmasıdır.

• Şartlı Eğitim ve Sağlık Yardımları (ŞESY): İhtiyaç sahibi ailelere, çocuklarını düzenli olarak okula göndermeleri ve sağlık kontrollerini yaptırmaları şartıyla yapılan düzenli nakdi yardımlardır.

• Eşi Vefat Etmiş Kadınlara Yönelik Yardım Programı: Eşi vefat etmiş, ihtiyaç sahibi kadınlara yönelik düzenli bir nakdi destek programıdır.

SIKÇA SORULAN SORULAR (SSS)

1. Türkiye Aile Destek Programı kalıcı bir yardım mıdır? Hayır. Program, genellikle 12 aylık dönemler için tasarlanmış geçici bir destektir. Ancak hükümet kararlarıyla süresi uzatılabilmektedir.

2. Çocuk Desteği Bileşeni ne kadar ve nasıl hesaplanıyor? Bu ek destek, hanedeki çocuk sayısına göre (1-2 çocuk, 3 çocuk, 4 çocuk, 5 ve üzeri çocuk gibi) kademeli olarak artan tutarlarda, Aile Desteği'ne ek olarak ödenir.

3. Her yıl yeniden başvuru yapmam gerekir mi? Genellikle, 12 aylık ödeme dönemi sona erdiğinde, programın uzatılması durumunda yeniden başvuru yapılması gerekip gerekmediği Bakanlık tarafından duyurulur. Gelir durumunuzda bir değişiklik olmadıkça sistem genellikle kaydınızı devam ettirebilir.

4. Hane gelirim değişirse ne yapmalıyım? Eğer hanenizdeki toplam gelirde, sizi gelir kriteri sınırının üzerine çıkaracak bir artış olursa (yeni bir işe girme, maaş zammı vb.), bu durumu en yakın SYDV'ye bildirmeniz yasal bir yükümlülüktür.

5. Tek başına yaşayan bir kişi veya çocuksuz bir çift Aile Desteği'ne başvurabilir mi? Evet. Önemli olan hanenin çocuklu olup olmaması değil, hane içi kişi başına düşen gelirin yasal sınırın altında olmasıdır. 1 kişilik veya 2 kişilik bir hane de bu şartı sağlıyorsa destekten faydalanabilir.

6. Ödemeler nereye ve nasıl yapılır? Aile Destek Programı ödemeleri, genellikle hak sahibinin PTT hesabına veya e-Devlet üzerinden bildirdiği banka hesabına aylık olarak yatırılır.

7. Başvurunun onaylanması ne kadar sürer? Başvuru yoğunluğuna ve hane bilgileriyle ilgili incelemelerin süresine bağlı olarak süreç değişmekle birlikte, genellikle 1-2 ay içinde başvurular sonuçlandırılmaktadır.

8. Hem Aile Desteği hem de Engelli Aylığı aynı anda alınabilir mi? Evet, alınabilir. Ancak unutmayın ki, haneye giren Engelli Aylığı, Aile Desteği için yapılan hane geliri hesabına dahil edilir.

9. Başvurum neden reddedildi? En yaygın ret nedenleri, hane içi kişi başına düşen gelirin yasal sınırı aşması veya hanede bir kamu çalışanının ikamet etmesidir. Detaylı nedeni e-Devlet üzerinden veya SYDV'ye giderek öğrenebilirsiniz.

10. Kirada oturuyor olmak, başvuruda bir avantaj sağlar mı? Gelir kriteri hesaplamasında, kira gideri toplam gelirden düşülmez. Ancak SYDV'ler tarafından yapılan genel "muhtaçlık" değerlendirmesi sırasında, ailenin barınma durumu ve kira gibi temel giderleri göz önünde bulundurulur.