Yüksek faiz ortamı ve finansmana erişim zorlukları reel sektörü baskılamaya devam ederken, 2025 yılının Ocak-Kasım dönemine ait çek verileri piyasadaki ödeme krizinin boyutunu gözler önüne serdi. Karşılıksız çek tutarı, sadece iki yıl öncesine göre yüzde 355'lik devasa bir artış gösterdi.
Türkiye Bankalar Birliği (TBB) Risk Merkezi’nin açıkladığı son verilere göre ticari hayattaki nakit akışının en önemli göstergelerinden biri olan çek ödemelerinde ibre negatife döndü.
2025’in ilk 11 ayında bankalara ibraz edilen ancak karşılığı bulunmayan çeklerin tutarı, 225 milyar TL seviyesine yükseldi.
2023’E KIYASLA YÜZDE 355’LİK ŞOK ARTIŞ
Ekonomideki sıkılaşma politikalarının etkileri çek yapraklarına yansıdı. Karşılıksız çek tutarı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 49 artış kaydederken, asıl çarpıcı tablo 2023 yılı ile kıyaslandığında ortaya çıktı.
Verilere göre 2025 Ocak-Kasım dönemindeki karşılıksız çek tutarı, 2023’ün aynı dönemine kıyasla yüzde 355 oranında artış gösterdi.
Bu dönemde karşılıksız işlemi yapılan çeklerin detayları ise şöyle şekillendi:
• Keşideci Sayısı: 31 bin 600 kişi/kurum.
• Çek Adedi: 272 bin adet.
• Artış Oranları: Adet bazında yüzde 13, tutar bazında yüzde 49, keşideci bazında ise yüzde 13 artış yaşandı.
ÇEK ADEDİ DÜŞÜYOR, TUTAR YÜKSELİYOR
Enflasyonist ortamın etkisiyle piyasada dolaşan çeklerin hacmi büyümeye devam ediyor.
2025'in 11 aylık döneminde bankalara toplam 8 trilyon 605 milyar TL tutarında, 13,5 milyon adet çek ibraz edildi.
Dikkat çeken bir diğer istatistik ise çek kullanım alışkanlığındaki değişim oldu. İbraz edilen çek adedi geçen yıla göre yüzde 11 azalırken, çeklerin toplam parasal değeri yüzde 28 arttı.
Bu durum, piyasada daha az sayıda ancak çok daha yüksek montanlı çeklerin dolaştığını gösteriyor.
SONRADAN ÖDENEN BORÇLAR YETERLİ OLMADI
Karşılıksız kaşesi vurulduktan sonra ödenen çekler, toplam borç yükünü hafifletmekte yetersiz kaldı.
Ocak-Kasım döneminde karşılıksız işlemi yapılan ancak daha sonra ödenen çek tutarı 28,9 milyar TL (41 bin 153 adet) olarak kayıtlara geçti.
TİCARETİN KALBİ İSTANBUL RİSKTE ZİRVEDE
Karşılıksız çek tutarının illere göre dağılımında, Türkiye ekonomisinin lokomotifi olan büyükşehirler başı çekti. Karşılıksız çek tutarının en yüksek olduğu iller sırasıyla şunlar oldu:
- İstanbul
- Ankara
- İzmir
- Bursa
- Antalya
(Nefes Gazetesi)
