Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) politika faizini düşürme yönündeki kontrollü gevşeme adımlarına rağmen, bankalar kredi faizlerini artırmaya devam ediyor. Dünya Gazetesi yazarı Naki Bakır’ın analizine göre 14-21 Kasım haftasında ticari kredi faizi ortalama yüzde 53,2’ye, ihtiyaç kredisi faizi ise yüzde 62,9’a yükseldi. Bu durum, TCMB politika faizinin yüzde 39,5’e inmesine karşın, krediye erişimin maliyetini katladı.
Bankaların politika faizinin aksine hareket etmesinin temelinde, yüksek enflasyon ortamında tasarruf sahiplerinin davranışlarındaki değişim yatıyor.
Küresel çapta başlayan ve uzun süre devam etmesi beklenen fiyat artışları, tasarrufları güvenli liman olan altına yönlendirdi. Bu durum, bankalardaki TL mevduat arzını daralttı.
TL mevduat hacmini korumak için bankalar, bir hafta içinde hemen tüm vadelerde mevduat faizlerini yükseltti.
Üç aya kadar vadede faizler yüzde 47,91’e, altı aya kadar vadede ise yüzde 45’e çıktı.
Mevduat faizleri yükseldiğinde, bankalar kredi verirken daha yüksek fonlama maliyeti hesaplamak zorunda kalıyor. Bu da doğrudan kredi faizlerine yansıyor.
İHTİYAÇ KREDİSİ FAİZİ EL YAKIYOR
Tüketici kredileri cephesinde, en yaygın segment olan ihtiyaç kredilerinin yıllık basit faizi 14-21 Kasım haftasında 1,89 puan artarak yüzde 62,92’ye ulaştı.
Ekonominin üretim ayağına kullandırılan ticari kredilerin ortalama faizi de 0,36 puan artarak yüzde 53,18’e çıktı. Bu oran, hem gerçekleşen enflasyonun (yüzde 33) hem de reel sektörün bir yıllık enflasyon beklentisinin (yüzde 35,70) çok üzerinde kalmaya devam ediyor.
BANKALARIN GEREKÇELERİ
Bankaların kredi faizlerinde indirim yapmamasının ardında, fonlama ve bilanço maliyetleri, enflasyon ve kur riskleri, mevduat faizleri ve likidite dengesi gibi birden fazla faktör bulunuyor.
Bankalar için en karlı olduğu ihtiyaç segmentinde talebin hala canlı olması da faizin yüksek kalmasında etkili oluyor.
Konut ve taşıt kredileri ise teminatlı olduğu için daha düşük seyrediyor. Taşıt kredileri yüzde 35,11, konut kredileri ise yüzde 37,70 ortalama faizle kullandırılıyor.
