ABD Merkez Bankası’nın (Fed) para politikaları, Amerikan rüyasının üzerindeki perdeyi kaldırdı. "K şeklindeki iyileşme" olarak adlandırılan süreçte; ev ve hisse senedi sahipleri servetine servet katarken, düşük gelirli kiracılar enflasyonun altında ezildi. Fed yetkilileri ise "itiraf" niteliğinde bir açıklamayla, bu uçurumu kapatacak sihirli bir değnekleri olmadığını kabul etti.
Dünyanın en büyük ekonomisinde gelir adaletsizliği makası, bizzat onu yöneten kurumun politikalarıyla hiç olmadığı kadar açıldı.
Pandemi döneminde muslukları açan, sonrasında ise enflasyonla mücadele için kemer sıkan Fed’in kararları, toplumun farklı kesimlerinde taban tabana zıt etkiler yarattı.
CNN’in derlediği habere göre ekonomistler bu durumu "K şeklindeki ekonomi" olarak tanımlıyor: Grafiğin yukarı giden kolunda varlık sahipleri yer alırken, aşağı giden kolunda ise sabit gelirliler ve yoksullar bulunuyor.
DÜŞÜK FAİZ, MÜLK SAHİBİNE "PİYANGO" OLDU
Fed'in pandemi döneminde faizleri tarihi dip seviyelere çekmesi, varlıklı kesim için servet transferi mekanizmasına dönüştü. Fannie Mae verilerine göre, ABD’deki ev sahiplerinin yaklaşık yüzde 20’si, halen yüzde 3’ün altında ipotek (mortgage) faizi ödüyor.
Bu durum, konut sahiplerinin hem düşük taksitlerle borçlanmasını hem de konut fiyatlarındaki fahiş artışla servet biriktirmesini sağladı. Öte yandan, ilk kez ev alacaklar ve kiracılar, artan faizler ve konut fiyatları nedeniyle mülkiyet zincirinin tamamen dışına itildi.
YAPAY ZEKA RALLİSİ YOKSULA UĞRAMADI
Benzer bir ayrışma borsada da yaşandı. Yapay zeka (AI) yatırımlarının tetiklediği ve üç yıldır süren borsa rallisi, hisse senedi portföyü olan üst gelir grubunu zenginleştirdi.
Ancak Atlanta Fed verileri, hisse senedi yatırımı yapamayan düşük gelirli Amerikalıların bu pastadan pay alamadığını, hatta ücret artışlarının 2025 boyunca enflasyon karşısında eridiğini ortaya koydu.
FED’DEN ÖZELEŞTİRİ: "ELİMİZDEKİ ARAÇLAR YETERSİZ"
Tablonun vahameti, Fed toplantı tutanaklarına ve yetkili açıklamalarına da yansıdı. Fed Yönetim Kurulu Üyesi Christopher Waller, ekonominin üst segmentinde işlerin yolunda gittiğini ancak alt gelir grubunda ciddi bir memnuniyetsizlik ve geçim sıkıntısı yaşandığını belirterek, "K şeklindeki" yapının kalıcı hale geldiği uyarısında bulundu.
Fed Başkanı Jerome Powell da eşitsizliğin derinleştiğini kabul ederken, faiz silahının bu sorunu çözmekte "kör bir bıçak" gibi kaldığını ima etti. Uzmanlara göre, faiz oranları tüm ekonomiyi etkileyen genel bir araç olduğu için, sadece yoksul kesimi hedefleyen bir iyileştirme yapılması teknik olarak mümkün görünmüyor.
TEK ÇARE: İŞSİZLİĞİ ÖNLEMEK
Gelir dağılımını düzeltmekte zorlanan Fed’in şu anki önceliği, en azından "daha kötüsünü" engellemek. San Francisco Fed Başkanı Mary Daly, enflasyonla mücadelenin iş gücü piyasasını yıkmadan yapılması gerektiğini vurguladı.
Resonate Wealth Partners ekonomisti Alexander Guiliano ise durumu şöyle özetledi: "Düşük gelirli haneler için enflasyondan daha büyük bir risk varsa o da işsizliktir. İstihdamın korunması, eşitsizliğin daha da vahim bir hal almasını önleyecek tek kilit faktör."
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
