Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Merkezin Güncesi blogunda yayımladığı yeni analizle, politika faizinde yapılan indirimlerin kredi ve mevduat faizlerine ne ölçüde yansıdığını mercek altına aldı. "TCMB Faiz İndirimleri Kredi ve Mevduat Faizlerine Yansıyor mu?" başlıklı çalışmada, 2025 yılı Temmuz ayından itibaren hayata geçirilen faiz indirimlerinin, bankaların mevduat ve farklı vadelerdeki kredi faizlerini nasıl etkilediği detaylı verilerle incelendi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Merkezin Güncesi blogunda yayımladığı yeni analizinde, politika faizinde yapılan indirimlerin piyasa faizlerine yansımalarını ele aldı.
"TCMB Faiz İndirimleri Kredi ve Mevduat Faizlerine Yansıyor mu?" başlıklı çalışmada, 2025 yılı Temmuz ayından itibaren gerçekleştirilen politika faizi indirimlerinin, mevduat faizleri ile farklı vadelerdeki kredi faiz oranları üzerindeki etkileri detaylı biçimde incelendi.
Borçlanma faizi, faizlerdeki değişiklik ve bunların ticari kredilere, bireysel kredilere etkileri incelendiğinde değerlendirmede şu ifadelere yer verildi;
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın (TCMB) politika faizi, bankaların 1 hafta vadeli borçlanma faizidir. Politika faizinde yapılan değişikliklerin, kredi ve mevduat fiyatlamaları üzerinde etkili olması beklenir. Ancak, bankaların beklentileri, likidite koşulları, makroihtiyati düzenlemeler ve risk algısı bu geçişkenliği etkileyebiliyor.
TCMB’nin 2025 yılı temmuz ayından itibaren politika faizinde yaptığı indirimlerin mevduat ile çeşitli vadelerde kredi faizlerine ne ölçüde ve nasıl yansıdığını incelendi.
“BANKALAR İÇİN POLİTİKA FAİZİ, BORÇLANABİLECEKLERİ ORANDIR”
Bankalar için politika faizi, TL likidite ihtiyacı duyduklarında borçlanabilecekleri faiz oranıdır. Politika faizinden borçlanma imkânı olan bir bankanın politika faizinin çok üzerinde bir mevduat fiyatlaması yapması fonlama maliyetlerini artırır. Politika faizinin belirgin altında fiyatlama yapması durumunda da mevduatında gerileme olabilir. Böylece merkez bankası, politika faiz oranı değişikliği yaparak mevduat faizlerini etkiler.
KREDİ FAİZLERİ FARKLI ETKİLENİYOR
Merkez bankalarının politika faizinde yaptığı değişiklikler kredi faizlerini, mevduat faizlerinden farklı etkileyebiliyor. Bankalar, oluşan fonlama maliyetlerinin üzerine düzenleme maliyetleri ve kâr beklentilerini ekleyerek kredileri fiyatlıyor.
Ayrıca, krediler mevduattan daha uzun vadeli olduğu için enflasyon başta olmak üzere makroekonomik beklentiler ve geri ödenmeme riski de kredi faizlerinde belirleyici oluyor.
AĞIRLIKLI ORTALAMA FONLAMA MALİYETİ
Faiz kararlarının bankalara hangi maliyetle yansıdığını görmek için öncelikle TCMB’nin piyasaya sağladığı likiditenin maliyetine bakmak gerekiyor.
Bu çerçevede, ağırlıklı ortalama fonlama maliyeti (AOFM) önemli bir gösterge olurken, TCMB, 2025 yılı mart ayında politika faizinin üzerine taşıdığı AOFM’yi, enflasyon görünümündeki iyileşmeye bağlı olarak haziran ayında yeniden politika faizine yakınsattı.
TCMB’nin politika faizinde attığı adımlara bağlı olarak son dönemde AOFM yüzde 38 seviyesinde hareket ediyor.
İNDİRİMLER, KREDİ VE MEVDUAT FAİZLERİNE YANSIYOR MU?
2025 Temmuz – Ekim dönemindeki politika faiz indirimlerinin kredi ve mevduat faizlerine yansımasına göre, politika faizinin bankaların fiyatlamalarına etkisini ölçerken önemli bir ayrıntıya dikkat ediliyor:
Bankalar, merkez bankalarının öngörülebilir kararlar aldığı dönemlerde faiz kararlarını önceden fiyatlar.
Nitekim, 4 Temmuz’da açıklanan haziran ayı enflasyonunun beklentilerin altında gerçekleşmesiyle, 24 Temmuz’da yapılması beklenen politika faiz indirimi, kredi ve mevduat fiyatlamalarına erken yansımaya başladı.
Bu nedenle, etkilerin daha iyi anlaşılması için politika faizi indirim döngüsünün başlamasından önceki iki hafta da dikkate alındı.
İHTİYAÇ KREDİSİ FAİZİNDEKİ GERİLEME GÖRECE SINIRLI KALDI
TCMB, 2025 Temmuz – Ekim döneminde politika faizinde toplam 650 baz puanlık indirime gitti.
Bu indirimin, 4 Temmuz – 5 Aralık 2025 döneminde banka faizlerine yansıması belirgin oldu. TL mevduat ve ticari kredi faizleri 690 baz puan civarında gerilerken, ihtiyaç kredisi faizleri 300 baz puan kadar azaldı.
Firma ölçeğine göre bakıldığında, büyük firmaların kredi maliyetleri 630 baz puan azalırken KOBİ’lerin maliyetlerinde daha güçlü (750 baz puan) bir düşüş görüldü.
İhtiyaç kredisi faizindeki gerilemenin görece sınırlı kalmasında ise kredi büyümesine yönelik makroihtiyati sınırların etkili oldu. Bu bulgular, politika faizindeki indirimin bankaların kredi ve mevduat fiyatlamalarına büyük ölçüde yansıdı.
KISA VADELİ FAİZ, DEĞİŞİKLİKLERDEN DOĞRUDAN ETKİLENİYOR
Kısa vadeli faiz oranları politika faizi değişikliklerinden doğrudan etkilenirken uzun vadeli faizler enflasyon beklentileri ve risk primi gibi faktörlerle de şekillenebiliyor.
İncelenen dönemde toplam 650 baz puanlık indirimin, 0-12 ay, 12-24 ay ve 24 ay ve üzeri vadedeki ticari kredi faizlerine sırasıyla 480, 720 ve 400 baz puan düşüş olarak yansıdığı görülüyor.
Bu çerçevede, 24 Temmuz sonrasında uzun vadeli faizler, ülke risk primindeki düşüş ve enflasyon beklentilerindeki iyileşmeyle uyumlu olarak geriledi.
PARA POLİTİKASINDA SIKI DURUŞUN KORUNMASI KRİTİK ÖNEM TAŞIYOR
Sonuç olarak, bulgular üç temel noktaya işaret etti.
Öncelikle, TCMB’nin faiz indirimleri, kredi ve mevduat faizlerine yansıyor.
İkinci olarak, kredi ve mevduat faizi gelişiminde kısa vadelilerde politika faizi belirleyici olurken, uzun vadelilerde beklentiler ve risk algısı öne çıkıyor.
Son olarak, uzun vadeli faizlerin kalıcı olarak gerileyebilmesi için enflasyon beklentilerinin çıpalanması ve risk priminin sınırlı kalması gerekiyor.
Bu çerçevede, para politikasında sıkı duruşun korunması, kredi ve mevduat faizlerini etkilemenin yanı sıra faiz aktarımının kalıcılığı bakımından da kritik önem taşıyor.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
